Hướng dẫn làm và sử dụng phân hữu cơ: Giải pháp bền vững cho nông nghiệp Việt Nam
Trong bối cảnh nông nghiệp bền vững ngày càng được ưu tiên, phân hữu cơ nổi lên như một giải pháp quan trọng giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của hóa chất, đồng thời nâng cao độ phì và sức khỏe đất. Cùng VASUS tìm hiểu quy trình làm và sử dụng các loại phân hữu cơ phổ biến như: phân ủ trộn, phân trùn quế, phân biochar, phân cá, và phân xanh từ cây họ đậu.
- Phân ủ trộn – nền tảng của nông nghiệp hữu cơ
Nguyên liệu và quy trình làm phân ủ trộn
Để tạo ra phân ủ trộn chất lượng, cần cân bằng giữa nguyên liệu giàu cacbon (rơm rạ, mùn cưa, lá khô…) và nguyên liệu giàu nitơ (phân động vật, cỏ xanh, lục bình…). Phân được chất theo từng lớp, xen kẽ giữa các thành phần “nâu” và “xanh”, tưới ẩm cho mỗi lớp, sau đó phủ bằng rơm rạ.
Kích thước lý tưởng cho đống ủ:
- Rộng 2m
- Cao 1,5m
- Dài tùy ý
Quá trình ủ và cách xử lý sai sót
Sau khoảng 5 ngày, cần trở đống phân nếu thấy quá nóng. Quá trình này giúp đảm bảo không khí lưu thông. Nếu phân có mùi hôi hoặc không sinh nhiệt, có thể là do thiếu không khí hoặc thiếu nguyên liệu giàu nitơ – cần điều chỉnh cho phù hợp.
- Phân trùn quế – phân hữu cơ sinh học cao cấp
Nguyên lý nuôi trùn quế
Trùn quế thích môi trường ẩm, tối và thông thoáng. Không để thức ăn thối hoặc quá nhiều phân chuồng. Chúng ăn đa dạng: phân động vật (không chứa thuốc), rau củ nhà bếp, mùn cưa tự nhiên, giấy báo vụn…
Lưu ý: Trùn không ăn phân gia cầm tươi, giấy bóng, gỗ có hóa chất, thực phẩm hư hỏng có mùi hôi, gỗ đã qua xử lý hóa chất.
Cách sử dụng phân trùn quế
- Rải trực tiếp lên đất trồng
- Hòa nước để phun lá hoặc tưới gốc
- Trộn vào đất trong chậu
Phân trùn quế có hàm lượng dinh dưỡng và vi sinh cao, giúp ức chế bệnh, tăng sức đề kháng cây trồng, đồng thời có thể nhân giống để sử dụng hoặc bán.
Kết hợp nuôi ruồi lính đen
Ruồi lính đen (Black soldier fly) là sinh vật hữu ích trong xử lý rác hữu cơ, tương tự trùn quế. Ấu trùng của chúng có thể dùng làm thức ăn giàu đạm cho cá và gia cầm. Kết hợp nuôi ruồi lính đen và trùn quế giúp tối ưu hóa việc tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp và sản xuất phân hữu cơ chất lượng cao.
3. Phân biochar – cải thiện đất nghèo hữu cơ
Biochar là loại phân than sinh học làm từ củi khô đốt không hoàn toàn. Có thể sản xuất bằng hố đốt hoặc bể có nắp đất. Biochar giữ nước, giữ phân tốt và cải thiện kết cấu đất rõ rệt.
Sau khi làm, cần nghiền nát và có thể trộn cùng phân ủ, phân trùn quế, vi sinh bản địa để tạo hỗn hợp giàu dinh dưỡng.
4. Phân cá – phân hữu cơ dạng nước
Phân cá dễ làm với nguyên liệu sẵn có:
- 2–3kg đầu, ruột cá bỏ đi
- 1kg đường nâu
- 16 lít nước
Hỗn hợp được ủ kín trong 1 tháng, khuấy mỗi ngày để đảm bảo đủ không khí. Sau đó pha loãng để tưới gốc hoặc phun lá, giúp cây phát triển xanh tốt và phòng sâu bệnh tự nhiên.
5. Phân xanh từ cây họ đậu – nguồn đạm tự nhiên cho đất
Các loại cây họ đậu như keo đậu, điên điển, hồng mai, đậu triều… có khả năng cố định đạm trong đất, làm thức ăn cho gia súc và phủ bồi đất.
Cách sử dụng:
- Trồng xen canh hoặc theo hàng rào, đường bao
- Cắt tỉa phủ đất định kỳ (phủ bồi)
- Cày vùi trước khi gieo trồng
Ngoài ra, nhiều loại cây như cúc quỳ, velvet bean (dây sắn), đậu ván trắng cũng được trồng làm phân xanh hoặc kết hợp trong mô hình canh tác đa dạng.
Tổng kết
Việc làm và sử dụng phân hữu cơ không chỉ giúp cải thiện đất, tăng năng suất cây trồng mà còn góp phần xây dựng nền nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường. VASUS khuyến khích người nông dân tiếp cận và ứng dụng các phương pháp làm phân hữu cơ này, từ quy mô nhỏ hộ gia đình đến trang trại chuyên canh.
Liên hệ VASUS để được tư vấn chuyên sâu về đào tạo sản xuất nông nghiệp hữu cơ, tiêu chuẩn chứng nhận quốc tế và các giải pháp cải thiện đất hiệu quả.
